Alles over Stress

Wat is stress nou eigenlijk en wat gebeurt er met je lichaam? Welke reacties lokt het uit en natuurlijk de grote vraag: Hoe kun je stress verminderen? In dit artikel ontdek je alles wat je moet weten over stress en stress verminderen.

Wat is Stress

Stress is een gevoel van spanning en druk en vind vlak voor een onbekende situatie of een situatie waar een prestatie verreisd is plaats. Denk aan een presentatie, een examen, een sportwedstrijd of een sollicitatiegesprek. Bij deze gebeurtenissen wordt een gezonde vorm van stress opgeroepen, waardoor het lichaam in een staat van paraatheid overgaat.

De hartslag stijgt, de bloeddruk gaat omhoog, spieren spannen aan, je begint te zweten. Er stroomt zuurstofrijk bloed naar belangrijke organen.

“Bij langdurige blootstelling aan stressvolle situaties waarbij te weinig tijd is voor ontspanning kan ongezonde stress ontstaan, waardoor overspannenheid of zelfs een burn-out kan ontstaan.”

Definitie van stress

Het woord stress is overgevlogen vanuit de bouwsector. Bij materialen, zoals balken bij een constructie van een gebouw is een maximale ‘stress’ ofwel belasting mogelijk. Ditzelfde geldt voor de mens. Factoren van buitenaf, die invloed hebben op de mens, zoals een examen, zoals een sollicitatiegesprek, zorgen voor belasting op de mens.

Stresshormonen, bijnieren

Stress komt bij ieder mens voor. Het lichamelijke proces kenmerkt zich door de aanmaak van cortisol in de bijnieren. Dit wordt ook wel het stresshormoon genoemd. Door dit stresshormoon is het mogelijk om in bepaalde situaties alert en/of alerter te reageren, waardoor je eigenlijk kan spreken van ‘gezonde stress’.

Wat zijn stressklachten? (Plus de symptomen op een rijtje)

Stressklachten zijn te bekijken vanuit drie verschillende invalshoeken. Zo heb je de lichamelijk klachten, psychische klachten en klachten die zich uiten in persoonlijk gedrag en of te herkennen zijn in sociale situaties.

• Lichamelijke symptomen: 

hoofdpijn of migraine, rug- of nekpijn, hartkloppingen, spijsverteringsstoornissen misselijkheid, overmatig transpireren , schrikachtig, rusteloos, beven en trillen, vermoeidheid en slapeloosheid.

Deze lichamelijke klachten hebben invloed op het immuun- en afweersysteem, waardoor mensen ook nog eens vatbaarder zijn voor verkoudheid en griep.

• Psychische symptomen: 

Prikkelbaar en cynisch zijn, futloos en lusteloosheid, somber of neerslachtig, depressief, vergeetachtig, een opgejaagd gevoel, nergens zin in, neiging tot verslaving, dissociatie, gemakkelijk de draad kwijtraken, concentratieproblemen, gevoel dat er geen rek meer op zit, eenzaamheid voelen, machteloosheid, ongeluk en verveling ervaren in het dagelijkse leven.

• Gedrag- en sociaal gebied: 

Te veel eten, te weinig eten, meer roken, meer alcohol drinken, meer medicijnen gebruiken, meer koffie drinken, druk en veel praten, overmatig actief zijn, niet kunnen genieten of ontspannen, verminderde belangstelling voor naaste omgeving, (kans groter op) conflicten thuis/op werk.

Typische stresssymptomen (lichamelijke- en psychische symptomen kort uitgelegd)

Lichamelijke symptomen: hoofdpijn of migraine, rug- of nekpijn, hartkloppingen, spijsverteringsstoornissen, misselijkheid, overmatig transpireren , schrikachtig, rusteloos, beven en trillen, vermoeidheid en slapeloosheid.

Lichamelijke klachten zijn in tegenstelling tot psychische klachten vaker zichtbaar voor de omgeving. Het is per individu verschillend welke klachten erop treden en het is daarom ook van belang om je bewust te zijn van de volgende klachten die je mogelijk en in bepaalde mate ervaart. Uiteraard heeft één ieder wel eens hoofdpijn of last van transpireren, maar de vraag is in welke mate dit is. Hieronder een korte uitleg van de lichamelijke klachten.

• Hoofdpijn of migraine

Hoofdpijn en in een verergerde vorm – migraine – komt veelvuldig voor bij stress. Vaak voelt het alsof er een band om je hoofd is gespannen en deze band op je hoofd blijft drukken. Dit wordt ook wel spanningshoofdpijn genoemd. De oorzaak hiervan is een verkramping op een andere plek in het lichaam. Bijvoorbeeld in de nek, de schouders of de kaak.

• Rug- of nekpijn

Deze ligt in het verlengde van de hierboven genoemde klacht, maar kan een andere oorzaak hebben. Rug- of nekpijn komt voor bij mensen die veel in dezelfde houding zitten, staan of bezig zijn, waardoor een bepaald onderdeel van het lijf (vaak de rug en de nek) te veel en te lang belast worden. Denk bij beroepen als kapper, stratenmaker, bouwvakker of kantoorberoepen aan dit type klacht en symptoom.

• Hartkloppingen

Het hart is het meest vitale orgaan in het lichaam. Het bloed en het zuurstof komen samen op deze plek. Gemiddeld klopt een hart ongeveer 70 a 80 slagen per minuut bij normale inspanning. Het kan zijn dat het hart plotseling versneld gaat kloppen. Dit is niet per definitie gevaarlijk. Het is mogelijk dat er een gegronde oorzaak aan vooraf ging, zoals een inspanning bij sport of het verwerken van een avondmaaltijd. In stressvolle situaties kan het voorkomen dat hartkloppingen vaker optreden. Het is daarom nuttig om dit in de gaten te houden en het niet te negeren. Aan de andere kant is het vaak ook de angst voor het onbekende die ervoor zorgt dat het hart nog al eens sneller gaat kloppen.

• Spijsverteringsstoornissen, maagpijn en misselijkheid

Bij overmatige stress besteedt het lijf minder aandacht aan het fysieke deel, waardoor er maagpijn kan optreden of problemen met de spijsvertering. Op haar beurt zorgen deze problemen weer voor misselijkheid of een misselijk gevoel. Dit is een indirect gevolg van stress.

• Overmatig transpireren

Wanneer je meer stress ervaart kan het zijn dat je vaker en meer gaat zweten. Bijvoorbeeld in een oncomfortabele omgeving of situatie, zoals een sollicitatiegesprek of voor een examen. Vaak zie je dan zweetplekken bij de oksels en dit zorgt voor waarschijnlijk nog meer stress. Daardoor is het mogelijk in een vicieuze cirkel terecht te komen, omdat schaamte optreedt als je vaker zweet dan voorheen. Sociale isolatie kan hiervan het gevolg zijn. Zorg enerzijds ervoor dat je iets doet aan de oorzaak van jouw (structurele) stress-ervaring. Anderzijds… wees je ervan bewust dat het normaal is dat je meer gaat transpireren in stressvolle situaties.

• Schrikachtig

Als je onder stress staat en vooral als je langdurige in stressvolle situaties zit, dan is het mogelijk dat je sneller schrikt. Omdat je lichaam door de stress aanmaak in een staat van paraatheid en alertheid verkeerd, en dus meer op spanning staat, ben je geneigd te schrikken in reactie op (onverwachte) externe prikkels.

• Rusteloos

Mensen die moeite hebben met ‘niks doen’ of een dag vrij hebben, ervaren vaak rusteloosheid wanneer ze in een sfeer zitten waarin ze het gevoel hebben ‘niks’ te doen. Oefenings- en bewegingsvormen die ontspannend van aard zijn – zoals meditatie – zijn vaak triggers waarbij het rusteloze boven komt drijven. Rusteloosheid zegt eigenlijk meer over het gedrag dat iemand gewend is en vertoond, maar het kan ook zeker een symptoom zijn van ‘het ervaren van veel druk’ van buitenaf.

• Beven en trillen

Beven en trillen wordt vaak verergerd door stress, maar de oorzaak ervan is vaak onbekend. Zomaar uit het niets kunnen spierspanningen ontstaan bijvoorbeeld bij het strekken van de arm, hand of vingers. Het is goed om deze klacht in de gaten te houden, want het is een lichamelijk teken van stress.

• Vermoeidheid en slapeloosheid

Door stress ontstaat vaak ook vermoeidheid en slapeloosheid, omdat men vaak geneigd is de impulsen van het lichaam zo snel mogelijk onder controle te krijgen. Hierdoor ga je piekeren (vaak op rustige momenten) en dat zorgt ervoor dat je geregeld middernacht pas in slaap valt.

Psychische symptomen: Prikkelbaar en cynisch reageren, futloos en lusteloosheid, somber of neerslachtig, depressief, vergeetachtig, een opgejaagd gevoel, nergens zin in, neiging tot verslaving, dissociatie, gemakkelijk de draad kwijtraken, concentratieproblemen, gevoel dat er geen rek meer op zit, eenzaamheid voelen, machteloosheid, ongeluk en verveling ervaren in het dagelijkse leven.

• Prikkelbaar en cynisch

Wanneer iemand een opmerking tegen je maakt die je normaal gezien zelfs zou kunnen weglachen, maar waardoor je door verhoogde stress juist anders gaat reageren. Je bent prikkelbaar en bent daardoor eerder geneigd met bijvoorbeeld een cynische ondertoon te reageren.

• Futloos en lusteloosheid

Even nergens zin in hebben. Zelfs niet in datgene wat je zo graag doet… dit komt voor bij mensen die chronische stress ervaren of zelfs al in de fase van burn-out zijn. Eén keer of een aantal keren even geen zin hebben in iets is niet een probleem. Wanneer het structureel begint te zijn en de staat van futloos of lusteloosheid vaker terugkomt is het raadzaam om hulp te zoeken

• Somber of neerslachtig

Stemmingswisselingen zijn symptomen van te veel stress. Te veel stress zorgt voor de krimp van de hippocampus, een belangrijk onderdeel onder de motorkap van het brein. Deze krimp zorgt ervoor dat je sneller overprikkeld raakt en vatbaarder bent voor negatieve gedachten

• Depressief

Een depressie is uiteindelijk een klacht – ook wel gevolg – van een stressreactie. Tijdens deze stressreactie (mits die lang genoeg duurt) is het mogelijk dat er te veel hormonen, zoals adrenaline en cortisol, worden afgescheiden. Met als gevolg een burn-out…

Een burn out maakt een mens moe, waardoor de kans kleiner is om lekker in je lijf en hoofd te zitten. Deze moeheid leidt vaak tot negatieve gedachten, somberheid en uiteindelijk wordt de weerbaarheid richting een depressie vernauwd door dit mechanisme.

• Vergeetachtigheid

Stress en te veel stress zorgt ervoor dat je dingen vergeet. Ga maar eens na voor jezelf: je bent de hele dag aan het werk en richting het einde van de dag zakt je energielevel. Vervolgens moet je nog boodschappen doen en het liefst wil je ook nog een mooi gerecht op tafel zetten. Alleen je vergeet een aantal ingrediënten, omdat je te gehaast, met te weinig energie en stress hebt te dealen. Dit is een vrij normale situatie die iedereen wel eens overkomt. Te veel stress zorgt er uiteindelijk voor dat deze overdosis aan stress doorwerkt in het brein. Vooral als je energie niveau lager is dan je bent gewend.

• Een opgejaagd gevoel

Een opgejaagd gevoel kan ontstaan bij mensen die alles in 1 dag willen proppen en het perfect willen doen. Althans de kans is groter dat een opgejaagd gevoel ontstaat als gevolg van te veel eisen aan jezelf stellen. Je hebt werk, je moet met de kinderen tijd doorbrengen, je moet boodschappen, je moet een cursus volgen in de avond… resultaat: je wilt jezelf door de dag heen jagen, door zoveel mogelijk te plannen in plaats van 1 of 2 dingen met aandacht te doen.

• Nergens zin in

Zelf voor de kleine ontspannende dingen heb je geen zin in. Is dit het geval dan is het raadzaam om een professional te raadplegen en samen op zoek te gaan naar de oorzaak hiervan.

• Neiging tot verslaving

Omdat je zoveel stress ervaart ben je op zoek naar ‘snelle’ en ‘makkelijke’ manieren om de stress te onderdrukken of er vanaf te geraken. Je grijpt naar middelen die verslavend kunnen werken (zoals alcohol, drugs of sigaretten) om een uitweg te nemen. Tot gevolg dat deze middelen het alleen maar erger maken.

• Dissociatie

Dit treedt op wanneer je jezelf  (je brein en geest) gaat afsluiten van externe prikkels. Het is alsof je een koptelefoon met muziek opzet zonder dat je de koptelefoon daadwerkelijk op hebt. Je leeft hierdoor in je eigen wereld en in een tunnel, waardoor je het contact met de buitenwereld dreigt te verliezen. Dit is een mechanisme dat je wilt beschermen en dit proces sluipt er langzaam in.

• Gemakkelijk de draad kwijtraken

Iemand anders is aan het vertellen, je kijkt een film en of je doet in ieder geval iets waar je langdurig een beroep doet op je aandacht spanne. Je merkt dat je je hoofd er niet bij kan houden waardoor je gemakkelijk de draad kwijt raakt.

• Concentratieproblemen

In het verlengde van de bovenstaande klacht licht eigenlijk deze klacht, namelijk dat er concentratieproblemen optreden door een te hoog stressgehalte. Je merkt dat je daardoor niet goed kan opletten tijdens school, studie of werk en ervaart problemen in je concentratie.

• Gevoel dat er geen rek op zit

Het gevoel hebben dat je halverwege de dag al moe bent of dat je nergens zin in hebt. Dit kan ook optreden op de middellange termijn en de lange termijn. Het gevoel dat je langzaam grip kwijt raakt, omdat je te veel stress hebt. Het gevoel dat je nog wat in de ‘energietank’ hebt zitten slinkt en je hebt niet meer de lust, zin en energie om jezelf uit te dagen of überhaupt een taak uit te voeren.

• Eenzaamheid voelen en machteloosheid

Je eenzaam voelen kan vele oorzaken hebben, bijvoorbeeld dat je plots je baan verliest of dat je partner je heeft verlaten na lang bij elkaar te zijn geweest. Deze eenzaamheid is een trigger van stress, omdat je misschien machteloos begint te voelen. Immers je hebt wellicht nog niet eerder in deze situatie van eenzaamheid gezeten.

• Ongelukkig zijn en verveling ervaren in het dagelijkse leven

Verveling kan voor stress zorgen net als wanneer je je ongelukkig voelt. In onze samenleving draait het vaak om doen, doen en nog eens doen. Stilzitten of rustig activiteiten doen zijn ons vaak niet aangeleerd, waardoor het mogelijk is dat je stress gaat voelen wanneer je even niets te doen hebt.

Ongelukkig zijn heeft daarentegen meer te maken met een langdurige staat van zijn. Dit kan een externe oorzaak hebben (zoals een scheiding, baanverlies, schulden), maar ook een interne oorzaak, omdat je keer op keer verkeerde keuzes maakt voor je gevoel, jezelf te streng en te hard beoordeeld en veroordeeld of iets anders.

Wat is chronische stress?

Stress – of ook wel chronische stress, is een verschijnsel dat hedendaags vaak voorkomt in onze samenleving. Constant prikkels van buitenaf, maar ook gevaarlijke of spannende situaties zorgen ervoor dat je lichaam in een stress-toestand schiet. Meestal duurt dit slechts een aantal uren of een paar dagen, waardoor het lichaam vervolgens wel weer de tijd krijgt om te herstellen. Maar als het lijf continu wordt blootgesteld aan situaties waar veel stress bij komt kijken (bijvoorbeeld de opeenvolging van vele deadlines, ernstige ziekte, behoud van werk of anders, langdurige sportieve prestaties, zoals een Tour de France) dan is de kans op chronische stress groot of groter en spreek je van chronische stress.

Meest voorkomende oorzaken van stress

Stress is een verhouding van datgene wat je aankunt tegenover datgene wat er van je wordt gevraagd. Wanneer bedrijven bijvoorbeeld competitief zijn of de sport die je beoefent in competitieverband wordt gedaan, dan is er een situatie waar gemiddeld meer van je gevraagd wordt/je meer van jezelf vraagt wanneer dit niet het geval is.

De karaktereigenschappen van mensen die vatbaar(der) voor stress zijn vaak:

• Perfectionistisch
• Hebben ambitie
• Drang tot competitie
• Prestatiegericht in plaats van procesgericht zijn
• Een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben
• Niet het vermogen hebben om niets te doen en ‘vrij’ te nemen
• Voor alles en iedereen willen zorgen
•   Ongezonde levensstijl (denk aan onregelmatige slaaptijden)
•   Ongezond voedingspatroon
•   Pessimistisch zijn
•   Niet goed over eigen gevoel kunnen praten
•   Angst hebben of angstig zijn
• Onzeker over zichzelf zijn en weinig zelfvertrouwen hebben
• Niet assertief genoeg

Ook is het mogelijk dat externe factoren ten grondslag liggen voor het optreden van langdurige of chronische stress. Denk hierbij aan:

• Ervaring in je jeugd (bijvoorbeeld pesten of altijd de beste moeten zijn van je omgeving)
• Opvoeding (ook deels betrekking op ervaring uit je jeugd. Misschien moest je als de oudste van een gezin altijd wel alle problemen oplossen, omdat de situatie anders niet leefbaar was)
• Een saai leven hebben (met als gevolg een bore-out)
• Zorg voor anderen opnemen door de situatie legt veel druk op je schouders
• Werkdruk
• Eenzaamheid

Gevolgen van (langdurige stress)

Stress kan op de wat langere termijn schadelijke gevolgen hebben. Op het eerste gezicht lijkt stress niet zo ongezond, maar zeker bij een langdurige periode van stress en/of meerdere piekmomenten van stress kan dit wel degelijk zorgen voor enorm schadelijke situaties.  Uit onderzoek dat is gedaan in 2015 blijkt zelfs dat 3 op de 4 mensen kampt met een redelijk tot hoge mate van stress. Hieronder volgen de voornaamste gevolgen van stress.

• Het tast je immuunsysteem aan waardoor je uiteindelijk ook weer vatbaar(der) bent voor andere ziektes, virussen of bacteriën
• Spanningshoofdpijn
• Problemen in het rompgebied en daarboven (onderrug-, rug-, schouder-, nekklachten)
• Onregelmatig eten leidt tot spijsverteringsproblemen
• Aantasting van de hippocampus met als gevolg een verminderd vermogen van het geheugen, plannen en beslissen
• Hartproblemen, zoals onregelmatige hartslag, hartkloppingen en hoge bloeddruk
• Benauwdheid (door versnelde ademhaling)
• DNA-streng wordt korter waardoor het verouderingsproces versneld
• De vicieuze cirkel van slecht slapen-slapeloosheid-stress
• Een depressief
• Een burn-out
• Stoornissen, zoals Post Traumatische Stress Stoornis
• Verslaving (aan stress)

Post traumatische stress stoornis

Een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) is een gevolg van een ingrijpende gebeurtenis in het leven. Denk hierbij aan het meemaken van een oorlogssituatie, en of het verliezen van een medesoldaat en kameraad tijdens oorlog. Maar ook verkrachting, aanranding of een andere vorm van (seksueel) geweld kan leiden tot een PTSS. Daarnaast is het overleven van een vliegtuigramp, het meemaken van een terroristische aanslag of een andere verschrikkelijke situatie een oorzaak van PTSS.

Tijdens deze vorm van stress is het de herinnering van, de gedachte aan of het dromen over de gebeurtenis de aard van het probleem. De ‘film’ speelt zich als het ware af op vaak willekeurige momenten die achteraf, verklaarbaar blijken, maar waar door de persoon zelf moeilijk grip op is te krijgen.

Mensen met een PTSS beginnen daarom vaak met het vermijden van bepaalde plekken of zelfs personen waardoor ze zichzelf mogelijk in een sociaal isolement duwen. Dit verergerd de problematiek met als gevolg dat wordt gezocht naar uitwegen in de vorm van alcohol, drugs of andere verdovende middelen. Met als doel om het verdriet en de herinnering aan de gebeurtenis te onderdrukken. Op de lange termijn heeft dit meerdere schadelijke effecten tot gevolg.

Wat te doen tegen stress en Hoe ga je om met stress?

Een eerste stap die te nemen is, is het realiseren en bewust worden van het feit dat stress niet per se een slecht ding hoeft te zijn. Sterker nog het is nodig om tot een dergelijke prestatie te komen. Daarentegen is langdurige stress (chronische stress) wel slecht voor de gezondheid en staat van het lijf. Bewust worden van situaties waarin jij stress krijgt is belangrijk. Misschien kom je er daardoor wel achter dat een bepaalde baan niets voor je is.

Ten tweede is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Dit betekent regelmatige slaaptijden, niet roken en met mate drinken. Gezonde voeding heeft een enorme impact op je algemene gezondheid. Veel junkfood eten en zoete dranken drinken, dragen zeker bij aan een verhoging van stress in je lijf, omdat je het natuurlijke herstelproces van het lijf daarmee belemmert.

Over het algemeen zijn de mate waarin je ontspannend activiteiten inplant of voor genoeg ontspanning zorgt al juiste acties om stress te verminderen. Daarnaast is ook voldoende lichaamsbeweging belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan wandelen, rustig hardlopen, maar ook vormen zoals yoga en andere bewegingsvormen zijn goed mogelijk. Zolang je het belangrijkste uitgangspunt maar in je achterhoofd houdt: goed voor jezelf zorgen en op tijd je grenzen aangeven. Ook tijdens beweging en/of sport.

Naast yoga, is meditatie ook een aangename vorm waarbij je ervaart dat er best veel processen in het lijf gaande zijn. Bij meditatie zit of lig je vaak stil of in een stille ruimte, waardoor je een grote kans hebt, dat bij herhaalde oefening je dit proces – van je lijf beter leren kennen – de ruimte geeft. Het moet niet een doel op zich worden om te gaan mediteren, maar een middel om bewustzijn te kweken.

Tot slot zijn dit nog acties die te ondernemen zijn bij het verminderen van stress en het beter in kaart te brengen hoe jij met stress om gaat:

1. Praat met iemand over je stressgevoel(ens), zoals een coach
2. Als praten niet voor jouw werkt dan kan schrijven over je gevoel een soortgelijk effect hebben. Schrijf het lekker van je af!
3. Mensen die perfectie nastreven zitten in een denkpatroon dat alles perfect moet zijn. Maar… wat is perfectie? Soms lukken de dingen gewoon niet. Dat is helemaal niet erg. Dat overkomt iedereen.
4. Zorg ervoor dat je je grenzen aangeeft en ‘nee’ leert zeggen

Stress verminderen

Zoals al een aantal keren aangegeven in dit blog is stress een natuurlijk proces dat in het lichaam plaatsvindt. Dit is niet per definitie ‘slecht’. Sterker nog, uit Amerikaans onderzoek van Harvard én Stanford University is gebleken dat stress op de lange termijn zelfs goed kan zijn voor een gezond en gelukkig leven. Daarbij gaat het om de verhouding tussen het ‘stress-hormoon’ cortisol en het ‘groei-en bloeihormoon’ DHEA. Wanneer te veel cortisol wordt aangemaakt door de bijnieren, ontstaat er een te hoge stressreactie waardoor de DHEA in verhouding lager is en dus scheef.

VR therapie met stressjam

Het meten van deze verhouding is op dit moment wetenschappelijk nog niet mogelijk, maar er zijn alternatieven om op een leuke en motiverende manier en op basis van bovengenoemd onderzoek belangrijke meetfactoren in kaart te brengen. Met ‘Stressjam’ van het bedrijf JAMZONE te Leeuwarden, is het mogelijk om te leren omgaan met stresssituaties – die voor ieder uniek persoon zijn – en dit om te zetten naar een mindset waarbij stress wordt gezien als iets dat juist bijdraagt aan je gezondheid en je gevoel van geluk.

Binnenkort geeft Psytraining deze mogelijke vorm van coaching en consulting.

Wanneer merk je dat je teveel stress hebt

Boven in dit blog zijn al een aantal symptomen van stress op een rijtje gezet en kort toegelicht. Hieronder volgen een aantal andere punten waaraan je chronische stress herkent en aanzetten om over te gaan op het in contact komen met een professional.

Typische stress klachten

• Hoofdpijn

Hoofdpijn ofwel spanningshoofdpijn is een veel voorkomende klacht bij stress die lang aanhoudt. Het geeft je het gevoel alsof er een touw om je hoofd is gespannen waardoor je bij iedere externe prikkel pijn ervaart rondom de plek van je slaap, voorhoofd en zo naar de achterkant van je hoofd.

• Hartkloppingen

Door (langdurige) stress pompt je hart sneller bloed en neemt het sneller zuurstof op dan het hart eigenlijk aan kan, met hartkloppingen tot gevolg. Eenmaal een aantal keren hartkloppingen ervaren, wordt de angst voor hartkloppingen groter, waardoor de stress verder toeneemt.

• Zenuwachtig / nerveus voelen

Mensen met veel stress wekken een nerveuze indruk op andere mensen. Het voortdurend tikken op de grond met bijvoorbeeld de voet is een teken dat iemand stress ervaart.

• Oorsuizen (tinnitus)

Een typische klacht van veel stress – eigenlijk al in het stadium van een burn-out  – is oorsuizen, ofwel tinnitus. Tinnitus ontstaat niet letterlijk in je oren, maar in het brein. In het auditieve cortex – het deel van het brein dat ervoor zorgt dat je geluid kan waarnemen – verwerken zenuwcellen geluidsignalen. Als dit niet meer kan dan gaan de cellen onderling met elkaar communiceren waardoor deze zenuwcellen als ware signaaltjes op elkaar afvuren.

• Huidklachten

Puistjes, droogheid, dof, veroudering… het zijn allemaal klachten aan de huid die worden veroorzaakt door stress. De huid is namelijk vatbaar(der) voor bacteriën. Door de hormoonstijging wordt het proces van talgproductie en talgophoping versneld. Dit heeft als gevolg dat er sneller puistjes ontstaan. Daarnaast leidt een verhoogde productie van adrenaline tot het actiever worden van pigmentcellen met als gevolg pigmentvlekjes.

• Buikpijn

Buikpijn is een rechtstreek gevolg van drukke situaties of situaties waar bijvoorbeeld veel druk op je komt kijken. Het stresshormoon noradrenaline zorgt voor een tragere spijsvertering wat een direct effect heeft op de maag en darmen

• Haaruitval

Zoals ook bij voorgaande klacht is het hormoon noradrenaline of adrenaline de oorzaak van haaruitval. Wanneer de stresshuishouding goed op orde is dan wordt adrenaline afgebroken door de lymfeklieren. Vanwege een verminderde doorbloeding in de hoofdhuid, wordt de adrenaline minder goed afgebroken. Vervolgens komt adrenaline in aanraking met talgklieren in de hoofdhuid en zodoende wordt er melkzuur geproduceerd. Dit laatst genoemde stofje is niet bevorderlijk voor de hoofdhuid en haargroei.

• Hoge bloeddruk

Door de extra hoeveelheid aanmaak van hormonen in het lichaam, moet het hart harder pompen met als gevolg dat de aderen nauwer worden. Hierdoor krijgt men een hogere bloeddruk.

• Afvallen

Een verhoogde aanmaak van cortisol en adrenaline zorgt ervoor dat je stofwisseling versnelt, je ademhaling sneller gaat en je hart harder moet pompen. Dit zorgt voor sneller verbranden van calorie. Deze opzichzelfstaande factor zorgt niet alleen voor gewichtsverlies of ongewenst afvallen. Vaak hebben mensen met langdurige stress geen eetlust met als gevolg dat het lichaam ergens anders zijn vetten gaat halen. Drukte en diarree hebben ook als gevolg dat mensen afvallen.

• Zweethanden

Zweethanden krijg je wanneer je bang bent of in een situatie zit waarin je bent opgewonden. De hoeveelheid eccriene klieren in onze handen, voeten en het voorhoofd zijn als oorzaak aan te wijzen van waarom we juist op die plekken gaan zweten.

• Overmatig zweten

Iemand die veel stress ervaart kan dit lastig verbergen, want in een stressvolle situatie is het ‘normaal’ voor het lichaam om te gaan zweten. Dit kom omdat de zweetklieren in werking treden, namelijk de apocriene en de eccriene klieren. Wanneer er stress optreedt dan produceren deze klieren vooral onder de oksels en de liezen, veel zweet.

• Rode vlekken op huid (stress vlekken)

Het stofje histamine wordt door stress geactiveerd en dit stofje is verantwoordelijk voor de rode verkleuringen op de huid.

• Misselijk

Misselijk zijn van stress leidt eigenlijk zelden tot het echt daadwerkelijk overgeven zoals bij een griep virus dat wel het geval is. Vaak ervaar je pijn in de maag en een gevoel van lusteloosheid, wat uiteraard vervelend is maar wel te verhelpen door wat te doen aan de oorzaken van stress.

Ziek worden van stress

Stress maakt niet ziek, maar situaties waarin het lichaam niet voldoende de tijd krijgt om zich op een natuurlijke manier te herstellen, zorgen uiteindelijk voor aantasting van organen, het afweer- en immuunsysteem. Wanneer dit gebeurt is het lijf zeer vatbaar voor ziektes.

• Burn out

Bij een burn out is een persoon volledig opgebrand en heeft het lichaam en de geest geen zin meer om iets te gaan doen. Alles stadiums van stress zijn gepasseerd, wat er voor zorgt dat er een enorme roofbouw op het gehele systeem is gepleegd. Een burn-out ontstaat vaak na een langdurige periode (ongeveer vanaf een half jaar) blootstelling aan stress en er is dan ook een lange periode van minimaal een jaar nodig om het lichaam weer helemaal op orde te krijgen.

• Hartaanval

Een direct verband tussen stress en een hartaanval is niet te leggen, maar de klachten die stress veroorzaken, zoals hartkloppingen en hartritmestoornissen of te veel ongezonde voeding eten, wat weer leidt tot een verhoogd cholesterol, kunnen leiden tot een hartaanval. Indirect hebben stress en hartfalen dus wel met elkaar te maken. Daarnaast zorgt stress ook voor het proces waarop je bloedstolling plaatsvindt, hebben recente studies aangetoond. Aandoeningen aan het hart kunnen ook veel andere oorzaken hebben, maar veel is terug te herleiden tot langdurige stress.

• Angststoornis

Stress maakt je gevoeliger voor angst, omdat je lichaam door de stress en het gevoel van belasting en druk, in een constante staat van paraatheid verkeerd. Dit gevoel dat je constant alert bent zorgt ervoor dat je klachten krijgt als moe zijn, niet goed kunnen slapen, piekeren over de toekomst… alleen al door deze klachten ga je anders (extremer) op situaties reageren dan dat je doet zonder een te veel aan stress.

In bepaalde situaties en bij bepaalde situaties ga je zelfs dingen vermijden waardoor je jezelf isoleert. Dan is er sprake van een stoornis of wel een angststoornis.

Omgaan met stress

Hoe deal je eigenlijk met stress? Stress is nodig voor een prestatie of nieuwe situatie. Stress verhinderd je leven wanneer je het te veel ervaart. Stress is ook nog eens niet een op zich zelf staand verschijnsel. Stress is van alles zoals je leest. Stress is veel… Stress wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van factoren die mensen met veel stress vaak in een vicieuze cirkel terecht laten komen. Wat uiteindelijk nog meer stress oplevert…

Wat is nu nodig om echt met stress om te gaan? Naast goed voor jezelf leren zorgen, bewustzijn van hoe je je voelt en het web afstruinen naar antwoorden is er nog een mogelijkheid om het ‘stress-probleem’ aan te vatten. Heb je al eens gedacht aan een behandelaar gespecialiseerd in stress? Iemand die jouw op een professionele manier bekijkt in plaats van een bekende. Dit zorgt voor een frisse kijk op je situatie en bovendien weet zoń behandelaar waar die mee bezig is.

Stresscoaching, wat is het en wat heb je daaraan?

Vanuit een achtergrond in de geestelijke gezondheidszorg en als behandelaar met medische kennis ben ik een behandelaar met een eigen praktische benadering. Bij deze vorm van coaching krijg je binnen een aantal sessies al inzicht en knowhow van datgene waar je in eerste instantie geen grip op krijgt.

Als behandelaar gespecialiseerd in stress ga ik met je naar buiten, de natuur in, omdat buiten zijn veel meer in beweging zet dan praten op een stoel tussen vier muren. In vier stappen krijg je inzicht, kennis en handvatten over hoe om te gaan met stress in bijvoorbeeld werk, maar ook in je privéleven. Zo is het een optie dat ik op het einde met je naar je werkplek ga om te kijken wat je op deze werkplek kan doen om tot het gewenste gedrag te komen.

Een stresscoach zorgt ervoor dat je weer grip krijgt op je klachten, je energie terug vind en jezelf beter leert kennen. Dat alles in een vertrouwde, veilige en natuurlijke omgeving.

Wat is stress verslaving

Net als bij de inname van stimulerende middelen, zoals drugs, alcohol, of het opsteken van een sigaret kan stress een verslaving worden. Stress een verslaving? Kan dat dan echt?

Het mechanisme om aan stress verslaafd te geraken werkt niet anders dan bij bovengenoemde middelen. Vaak gebeurt dit in een periode waarin men verdriet of pijn ervaart, maar bij een stress verslaving ervaart men stress situaties als de prikkel die men op een gegeven moment steeds vaker nodig hebt.

Het gevoel van euforie naar een overwinning in een wedstrijd of het gevoel van iets hebben bereikt op het werkt ontstaat niet zomaar in het lijf. Tijdens een stressvolle situatie schiet het dopamine niveau omhoog. Wanneer dezelfde situatie voorbij is gaat de aanmaak van dopamine weer omlaag. Het kan zijn dat er dan irritatie ontstaat of onrust. Deze onrust zorgt er bij sommige mensen voor dat ze weer op zoek ‘moeten’ gaan naar een situatie waarbij het dopamine niveau weer omhoog schiet, oftewel een situatie waar veel stress mee is gemoeid.

Wanneer deze cyclus zich blijft herhalen is de kans groot dat er een verslaving ontstaat.

Stress in relatie tot ADHD en ADD

Iemand die de eigenschappen of kenmerken van ADHD of ADD bij zichzelf herkent of waarbij ADHD of ADD is vastgesteld heeft een hogere kans op stress in het dagelijks leven. Het beeld van iemand met ADHD is dat degene altijd druk is en nooit kan stilzitten. Dit is kort door de bocht uiteraard, maar er zit een zekere kern van waarheid in. Iemand met ADHD heeft vanuit zichzelf ontzettend veel moeite om niets te doen. Bij de meeste mensen zit er een knop op die men kan omdraaien, maar bij iemand met ADHD is deze knop niet aanwezig, of tenminste veel lastiger te vinden.

Iemand met ADHD is vaak impulsief – bijvoorbeeld impulsaankopen, is vergeetachtig en heeft moeite met vaste regels en procedures. Daarbij komt nog het slaapprobleem, het veel piekeren met als gevolg dat het hele lijf sneller vermoeid is. Al deze dingen zorgen voor extra stress in het leven van iemand met ADHD of ADD.

De andere kant van de medaille is dat mensen met ADHD of ADD helemaal kunnen opgaan in een bepaald ding, vakgebied, hobby of activiteit. Iemand met ADHD of ADD heeft van nature een zekere ongeremdheid, maar dit soort eigenschappen zijn bijvoorbeeld erg nodig in de stimulering van creatieve processen.

Je weet nu wat stress met je doet en welke klachten en problemen het allemaal kan veroorzaken. Maar ook dat er genoeg te doen is om stress tegen te gaan. Heb je hulp nodig om je stressklachten onder controle te krijgen? Kijk dan even op deze pagina.

Welke tips heb jij om te ont-stressen? Plaats ze hieronder in de reacties…