Concentratieproblemen

Wat is concentratie?

Voordat verder in kunnen gaan op concentratieproblemen moeten we eerst weten wat concentratie is. Concentratie heeft ruim gezegd drie vormen, namelijk:

• selectieve concentratie
• verdeelde concentratie
• constante concentratie

Bij de eerste vorm, selectieve concentratie, is het vrij simpel: je legt volledig de focus op iets en de rest negeer je. Dit is de vorm die het meest wenselijk is. Zeker in het ‘TMI-tijdperk’ (Too Much Information).

De tweede concentratievorm is de verdeelde concentratie. Deze bestaat (eigenlijk) niet, behalve bij de combinatie van een taak die een lage concentratie vergt (radio bedienen) met een taak die meer aandacht vraagt zoals autorijden.

De derde vorm wordt in de neurowetenschap constante concentratie genoemd. Hierbij ligt de focus voor een langere tijd op één activiteit (denk aan het lezen van een boek, het schrijven van een artikel of het spelen van een computerspel). Het verschil met de eerste is de tijdsspanne.

Concentratie betekenis

De meest korte en glasheldere definitie van concentratie is: je richt je volledige aandacht en focus op één activiteit (taak), zonder enige vorm van afleiding of versnippering.

Wat betekent concentratie?

Je concentreren is je aandacht leggen op één activiteit. Denk aan je focus tijdens het lezen van een studieboek, met souplesse bewegen tijdens een sportactiviteit of aandachtig luisteren naar een presentatie.

Opperste concentratie

Opperste concentratie is een term die in de volksmond gebruikt wordt om aan te duiden dat iemand volledig geconcentreerd is en ongestoord bezig is aan een activiteit. Sportverslaggevers – bijvoorbeeld bij de start van een schaatswedstrijd of een 100 meter sprint met atletiek – gebruiken de term om aan te geven dat sporters in de spreekwoordelijke tunnel zitten om zo een topprestatie neer te zetten.

Wat is concentratievermogen?

Het concentratievermogen is de kwaliteit van een persoon om irrelevante en onbelangrijke informatie in de omgeving weg te filteren. Factoren die invloed hebben op dit vermogen zijn de persoon zelf, de omgeving (bijvoorbeeld een drukke sportschool of een rustig restaurant), en de personen in die omgeving.

Wat is focus?

De term focus wordt vaak gebruikt bij ambitieuze organisaties en mensen. Denk aan een topsporter of een CEO bij een groot bedrijf. Met focus wordt bedoeld het stellen van een doel en daar (samen) op afgaan, zonder afleiding.

Dit vergt veel doorzettingsvermogen, een opperste concentratie, zelfkennis en veel zelfvertrouwen.

Wat is aandacht?

Aandacht is het proces van het gericht waarnemen van de omgeving. Het begrip aandacht ligt in lijn met concentratie, waarneming, focus en is één van de meest onderzochte begrippen in de psychologie

Aandacht

Aandacht kent drie verschillende vormen, namelijk gerichte selectieve aandacht, verdeelde aandacht en volgehouden aandacht. Voor een uitleg van deze termen is het handig om bij 1 ‘Wat is concentratie’, te kijken.

Aandacht betekenis

De Nederlandse Encyclopedie geeft verschillende definities en synoniemen van aandacht. Het is interessant om een aantal te omschrijven.

Aandacht:

• ‘De keer dat je ergens op let of over iets nadenkt’,
• ‘Het cognitieve proces van het selectief richten op één aspect van de omgeving, wanneer de andere aspecten worden genegeerd’
• ‘Het opletten, niet aan andere dingen denken’
• ‘Het mentaal bewustzijn van het hier en nu’
• ‘Bewust(zijn), gerichte focus op’

Synoniemen van aandacht

Attentie, alertheid, concentratie, het denken aan iets, oplettendheid, opmerkzaamheid

Daarnaast kwam de psycholoog en filosoof Williams James met de volgende vrij vertaalde definitie van aandacht: “Iedereen weet wat aandacht is. Het is het proces van het in bezit nemen van de geest in heldere en levendige vorm, van wat meerdere en gelijktijdige mogelijke objecten of gedachtegangen lijken. Daarmee impliceert het terugtrekking uit sommige zaken om effectief om te gaan met andere zaken”.

Wat is het verschil tussen aandacht en concentratie?

Er bestaat wel degelijk een verschil tussen aandacht en concentratie. Aandacht heeft te maken met de waarneming van de omgeving en het (cognitieve) proces van het verwerken van informatie. Denk aan het volgen van een activiteit, zoals het kijken van een serie op Netflix, een voetbalteam dat de bal overspeelt en daarbij het gericht volgen van de bal. Aandacht is nodig voor het denken, waarnemen, handelen, maar ook het leren van vaardigheden.

Het begrip concentratie zegt iets over hoe lang en hoe intensief de aandacht op iets gevestigd kan worden. Concentratie legt een relatie tussen de aandacht die nodig is en de activiteit waarvoor de aandacht nodig is.

Concentratieboog (spanningsboog)

Zoals in vorige alinea al benoemd zegt concentratie iets over de lengte van de aandacht op de taak. Dit wordt wel de spanningsboog of concentratieboog genoemd. Verderop in het artikel staan tips over de bevordering van deze concentratieboog

Aandachts- en concentratieproblemen

De eerste alinea’s gingen vooral over de betekenis en verschillende vormen van concentratie, aandacht en focus. Nu komt de focus te liggen op oorzaken van aandachts- en concentratieproblemen en andere stoornissen die ten grondslag liggen aan problemen bij concentratie.

Snel afgeleid

Er is één grote gemene deler bij mensen met ADD, ADHD, burn-out, overspannen zijn enzovoort. Dat is namelijk: ‘Snel afgeleid zijn’. Wanneer je snel bent afgeleid kan dit nadelig werken in je werk en privéleven. Hierna volgen de oorzaken van het ‘snel afgeleid zijn’. Herkenbaar?

Wat zijn oorzaken van concentratieproblemen of ‘snel afgeleid zijn’?

Wanneer je snel afgeleid bent kan dit verschillende oorzaken hebben. Oorzaken die bijvoorbeeld met je eigen persoon en situatie te maken hebben, zoals:

• Een depressie
• Een gevoel van somberheid
• ADD of ADHD
• Een langdurige stressvolle periode
• Je bent burn out

Een andere belangrijke aanleiding is de technologische vooruitgang. Met de komst van de smartphone, social media, apps en vele andere zaken is de kans dat je snel afgeleid bent, toegenomen met een spreekwoordelijke factor tien. Mensen worden continu uitgedaagd om zelf te bepalen waarop ze hun aandacht leggen

Reden nummer drie die kan worden aangevoerd is een probleem in het voedingspatroon. Denk aan een tekort aan bepaalde vitamines of juist een continu gevoel van suikers moeten aanvoeren, vanwege een te lage bloedsuikerspiegel.

Stressvolle situaties kunnen ook bijdragen aan een verminderde concentratieboog. Misschien herken je het wel van je eigen werkplek…

Concentratieproblemen (thuis)werk

Het komt veel voor dat mensen op werk zichzelf langdurig onder druk (laten) zetten, zonder dit in de gaten te hebben. Dit kan voor oververmoeidheid en overspannenheid zorgen met als gevolg dat het lastiger is om op taken te concentreren.

Zeker nu de ontwikkeling van thuiswerken voor veel mensen met een kantoorbaan zich heeft ingezet. Plots is je thuis, je kantoor en dan kan het nogal eens gebeuren dat afleiding door je kind, kat of goede buur een opzichzelfstaande oorzaak is van snel afgeleid zijn.

Voor mensen die al moeite hebben met concentreren – door bijvoorbeeld aanleg te hebben voor een bepaalde stoornis in het brein, is dit een lastige kwestie.

Wat is een concentratie stoornis?

Bij een concentratie stoornis heeft een kind of een volwassene, een structurele beperking in het vermogen om zich te kunnen concentreren en grote moeite om de aandacht gericht te houden op één taak. Dit speel zich vooral af op cognitief niveau.

Cognitief

Het woord ‘cognitief’ komt vaak voor wanneer het gaat over aandacht, focus, het brein enzovoort. Het heeft dan ook geen uitzonderlijke definitie, zoals de meeste woorden, omdat het woord ‘cognitief’ een relatief jong begrip is. Pas aan het einde van de 19e eeuw kwam de psychologie – zoals we die nu als wetenschap kennen – op. In de jaren vijftig van de vorige eeuw was pas sprake van het cognitief werkende brein

In het kort is te stellen dat het woord ‘cognitief’ doelt op alle informatieverwerkende processen die zich afspelen in de hersenen.

Concentratie en ADHD

Mensen met ADHD hebben moeite met het lang kunnen concentreren op één en dezelfde taak. Van de buitenkant wordt een ‘ADHD’er’ snel gezien als iemand die erg druk overkomt, niet stil kan zitten en steeds van taak moet wisselen om het gevoel van verveling tegen te gaan.

Iemand met ADHD is snel afgeleid en heeft moeite met focussen. ‘Dat degene dat gewoon maar moet leren’ is voor iemand met ADHD simpelweg niet mogelijk, omdat er in de hersenen bepaalde onderdelen anders zijn. Het verschil met ADD is dat iemand met, hyperactiviteit vertoont.

Deze aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit zorgen mogelijk voor een minder functioneren in werk, privé en leven. Doorgaans is hier veel aan te doen. In het hoofdstuk ‘Concentratie tips’ staan handvatten van wat te doen.

Concentratie en ADD

Bij ADD speelt er een verminderde vorm van concentratie. Mensen met ADD komen dromerig over, maar hebben een rijke innerlijke wereld met vaak een hoofd vol gedachten. Dit heeft als gevolg dat ze zich vaak terugtrekken om die opgedane ervaringen te verwerken.

Een aantal kenmerken van mensen met ADD zijn: vergeetachtig en chaotisch door een slecht korte termijn geheugen, slecht overzicht in tijd hebben, moeite met prioriteiten, meer dan het gemiddeld aantal slaapuren, heel grondig in denken en handelen (waardoor breedsprakigheid of wat dwangmatig gedrag), moeite met uiten van gevoelens, moeite met snel en direct reageren op onverwachte gebeurtenissen door tragere verwerking van informatie.

Al deze kenmerken bieden het potentieel om meer moeite te hebben in het dagelijks leven en handelen. Daardoor kunnen problemen ontstaan bij het concentreren, omdat vaak niet inzichtelijk is wat de oorzaak is van problemen in het dagelijkse leven van iemand met ADD.

Hersenen & concentratie

Wat veel mensen niet weten is dat het brein, het orgaan is dat het meeste zuurstof vereist. Bij een activiteit waar veel concentratie voor nodig is, hebben de hersenen veel meer behoefte aan zuurstof. Dit getal ligt rond de vijftien procent. Het is raadzaam om daarom in een ruimte te werken die voorzien is van voldoende ventilatie en geregeld de frisse buitenlucht op te zoeken.

Concentratie en Nah

NAH oftewel, Niet Aangeboren Hersenletsel is schade aan de hersenen die pas na de geboorte is ontstaan. Dit kan ontstaan zijn door een ongeval in het verkeer, een beroerte, een klap op het hoofd, maar ook door een gebrek aan zuurstof tijdens de geboorte, drank- of drugsgebruik of een andere ziekte. Denk aan MS, Alzheimer of Parkinson.

De gevolgen van NAH zijn divers. Het kan zo zijn dat mensen met epilepsie te maken krijgen en zelfs verlamming, maar ook alledaagse dingen zijn erg lastig voor mensen met NAH. Problemen met concentratie is een veelvoorkomend issue bij mensen met een NAH.

Concentratie verbeteren (tips)

Nu de mogelijke oorzaken van concentratieproblemen helder zijn is het zaak om te kijken hoe je hier als persoon mee om kan gaan in het dagelijkse leven. Daarom geef ik jou tips om  jouw concentratie te verbeteren

Hoe concentratie verbeteren? 

De tips die hieronder worden omschreven komen rechtstreeks uit het artikel: ‘De beste tips voor een betere concentratie’. Ga hier naar het hele artikel of check hierna welke van deze tips je zelf kan gebruiken.

Tip 1 – Check eerst je energieniveau, plan dan je blokken die een hoge mate van concentratie vereisen

Tip 2 – Zoek je een werkplek of plek in een restaurant? Zorg dat er niet teveel achter je rug kan gebeuren.

Tip 3 – Probeer eens een concentratietaak uit te voeren met witte ruis op je koptelefoon

Tip 4 – Betrap jezelf eens op haastig gedrag

Tip 5 – Zorgt in de herfst en winter voor voldoende daglicht of verdiep je eens in een daglichtlamp of lichttherapie

Tip 6 – Heb je moeite met concentratie of ben je herstellende van een burn-out? Gebruik omega-3 voor een betere concentratie.

Tip 7 – Mindfulness is bewezen effectief bij concentratieproblemen en stress

Tip 8 – Regel in deze corona crisis, tijd en ruimte voor jezelf. Dit kun je bijvoorbeeld doen met een digitale kookwekker

Tip 9 – Een chocoladeletter is heerlijk, maar ken de relatie tussen stress, slechte concentratie en suiker

Tip 10 – Download mijn gratis e-book

Wat kun je doen voor een betere concentratieboog?

Door de ontwikkelingen de laatste decennia op technologisch gebied is het makkelijk om snel afgeleid te raken. Aandacht en focus in bijvoorbeeld je werk is moeilijker dan ooit, maar makkelijker om je concetratieboog te verhogen met deze onderstaande tips:

Tip 1 – Werk in halve uurtjes, voor de ideale dagindeling

Tip 2 – Zorg voor een sfeervolle werkplek

Tip 3 – Zoek eens een plek op waar je niet zo snel aan denkt

Tip 4 – Schrijf regelmatig je hoofd leeg. Als je een vol werkgeheugen hebt.

Tip 5 – Werk eens met muziek op je oren. Zoals binaurale muziek. 

Tip 6 – Herken je hyperfocus

Tip 7 – Maak checklists

Deze tips komen rechtstreeks uit mijn gratis e-book ‘beter concentreren’. Klik op knop hieronder, om jouw gratis e-book met de 7 uitgewerkte tips te downloaden

Concentreren kun je leren

Het trainen van het concentratievermogen is zeer goed mogelijk als je weet wat je kan doen om dit vermogen te trainen en vooral ook moet laten.

Bij het bestuderen van nieuwe stof voor werk of voor studie is het handig om tijdsblokken in te plannen voor volledige focus. Vraag dan ook aan de personen in je nabije omgeving om je dan niet te storen gedurende dit tijdsblok. Tijdens dit tijdsblok is het belangrijk om in een juiste houding te kunnen zitten, gebruik te maken van zoveel mogelijk zintuigen (eet bijvoorbeeld gezonde voeding, zoals mandarijnen, kiwi’s of een banaan) voor het optimaliseren van de concentratie

Doe iedere week een aantal van dit soort blokken (plan twee of drie ochtenden in bijvoorbeeld) en je gaat merken dat deze routine je concentratie vermogen verbetert. De belangrijkste tip daarbij is: ontspanning, ontspanning en nog eens ontspanning na een dergelijk concentratieblok! Zeker als je het in de avond doet. Ga dan voor het slapen gaan nog even lekker ontspannen of loop een rondje buiten.

Wat helpt voor concentratie?

Er zijn veel ‘middelen’ om de concentratie te bevorderen. Dit gaat van rustige muziek en ontspannende vormen van beweging tot aan actief sporten, supplementen en voeding. In het nog te publiceren artikel ‘Wat bevordert concentratie’ wordt hier uitgebreid op ingegaan. Als je snel een overzicht wilt voor inspiratie dan is onderstaande lijst al goed genoeg voor dit moment!

Concentratie stimulerende middelen

• Neem concentratie supplementen
• Zet een koptelefoon op met muziek voor concentratie
• – Luister naar (klassieke) Barok muziek voor rustige muziek op een lekker ritme
• – Zoek op Youtube naar concentratie, studie of relax muziek
• Neem vitaminepillen voor concentratie
• – Vitamine C (antioxidant)
• – Vitamine B6
• – Vitamine B1
• – Visolie pillen / visolie omega 3
• Concentratie en meditatie
• Sporten bevordert de concentratie
• Yoga oefeningen
• Kleur in de omgeving en concentratie
• Bepaalde voeding om concentratie te verhogen
• Regelmatig water drinken

Hoe test ik of ik me goed kan concentreren?

Op het internet zijn veel testen te vinden. Dit artikel biedt de keuze om 3 verschillende tests zelf te doen te onderscheiden in lengte van test (zeer kort, kort en een langere uitgebreide test)

Concentratie test

Op het internet circuleren verschillende tests voor het meten van concentratie en het cognitieve vermogen

De Libelle biedt een snelle test waarbij je als lezer in een veld van Q’s en een getekend mannetje de O’s moet zien te vinden. Wanneer je snel de O’s uit het veld met Q’s pikt en niet bent afgeleid heb je een goede concentratie. Een korte test die iets kan zeggen over waarneming of perceptie en of je snel afgeleid bent, maar verder zegt de test niet veel.

Samengezond is een website van Menzis waarbij je aan de hand van 10-12 vragen een score van punten krijgt. De schaal is 1-100. Leuk om te doen, maar de test zegt vrij weinig over je concentratie vermogen en hoe je hier mogelijk mee aan de slag kan gaan. Deze informatie krijg je wel nadat je jezelf aanmeld voor meer informatie.

Cognifit.com is een professionele organisatie die voor verschillende doelgroepen (persoonlijk, professioneel, onderwijs en meer) een uitgebreide test biedt om het cognitieve niveau vanuit verschillende invalshoeken (beredeneren, geheugen, aandacht, coördinatie en perceptie) te testen. Uit de betaalde test (€49,95) ,die ongeveer 20 minuten in beslag neemt, is hele waardevolle informatie te halen. Na afloop krijg je een rapport van rond de zeven pagina’s met daarin een snel overzicht van de punten waar je op scoort.

Wat kun je met de uitslag van een concentratie test?

Met de laatste twee concentratieproblemen testen kun je in principe direct aan de slag met het verbeteren van je concentratie en het verbeteren van je cognitieve niveau. Bij Samengezond van Menzis ontvang je na registratie tips en relevante informatie. Bij Cognifit ontvang je direct een mooi rapport en een online dashboard waarmee je aan de slag kan gaan bij het verbeteren van je cognitieve niveau.

Hier zijn wel de nodige kosten aan verbonden.

Cogmed training

Met de Cogmed training investeer je als hardwerkende professional, toegewijd ondernemer en student voor een vergroting van je werkgeheugen en je concentratie. Het is een wetenschappelijk bewezen methode die is gericht op het verbeteren van onder andere de leerprestatie.

Voor mensen die moeite hebben om meerdere taken tegelijkertijd uit te voeren – wat van tijd tot tijd wordt gevraagd in een werk- en leeromgeving – is het een uitkomst om het werkgeheugen te trainen, zodat complexere taken makkelijker en sneller kunnen worden uitgevoerd.

Kom jij jezelf ook elke dag tegen? Je draait op halve toeren, omdat je alles voor de helft doet en niks écht af maakt? Je loopt iedere dag weer tegen de lamp aan, want je hebt moeite met het plannen van je zaken. Of je hebt simpelweg last van concentratieproblemen en je weet dat je veel meer in je mars hebt, maar het komt er niet uit?

Enrico de Krijger is ervaringsdeskundige wanneer het aankomt op ADD, ADHD, burn-out en de daarbij behorende gevolgen in het dagelijkse leven. Denk aan:

• langdurige stress
• het verliezen van jezelf in je eigen proces met de gevolgen daarvan voor jezelf en je omgeving
• (Over)vermoeidheid
• snel afgeleid zijn en concentratieproblemen zijn zichtbare gevolgen hiervan.

Start vandaag nog met een betere concentratie, waardoor je beter gaat presteren in je dagelijkse werkzaamheden. Boek hier je Cogmed Training of past een andere behandeling beter bij je?